RBI on Demonization News 2025 :रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) 100 आणि 200 रुपयांच्या नोटांबाबत महत्त्वपूर्ण घोषणा केली आहे. लवकरच या मूल्यांच्या नव्या नोटा बाजारात येणार असून, या नोटांच्या रचनेत कोणताही बदल करण्यात येणार नाही. नव्या नोटांवर आरबीआयचे नवनियुक्त गव्हर्नर संजय मल्होत्रा यांची स्वाक्षरी असणार आहे.
जुन्या नोटांचे काय होईल?
आरबीआयने स्पष्ट केले आहे की, 100 आणि 200 रुपयांच्या जुन्या नोटा वैध राहतील आणि त्या चलनातून बाद केल्या जाणार नाहीत. फक्त नव्या नोटा बाजारात येत असताना, जुन्या नोटा हळूहळू पर्यायाने बदलल्या जातील. या नोटा लवकरच बँकांमध्ये आणि एटीएममध्ये उपलब्ध होतील, त्यामुळे नागरिकांना कोणतीही अडचण जाणवणार नाही.
भारतात रोखीचा वापर किती वाढला?
2000 रुपयांच्या नोटा चलनातून बाद झाल्यानंतरही भारतातील रोख चलन सतत वाढत आहे. आरबीआयच्या आकडेवारीनुसार, मार्च 2017 मध्ये रोख परिसंचरण 13.35 लाख कोटी रुपये होते, तर मार्च 2024 पर्यंत हे प्रमाण 35.15 लाख कोटी रुपये इतके झाले आहे.
तथापि, याचसोबत डिजिटल व्यवहारांच्याही संख्येत मोठी वाढ झाली आहे. मार्च 2020 मध्ये UPI व्यवहार 2.06 लाख कोटी रुपये होते, तर फेब्रुवारी 2024 पर्यंत ते 18.07 लाख कोटी रुपये इतके वाढले आहेत. यावरून स्पष्ट होते की, नागरिक रोख रक्कम आणि डिजिटल पेमेंट दोन्हीचा समतोल साधत आहेत.
कुठल्या राज्यांमध्ये एटीएममधून सर्वाधिक पैसे काढले जातात?
अहवालानुसार, दिल्ली, तामिळनाडू, उत्तर प्रदेश, पश्चिम बंगाल आणि कर्नाटक या राज्यांमध्ये आर्थिक वर्ष 2023-24 दरम्यान एटीएममधून सर्वाधिक रोख रक्कम काढण्यात आली. विशेषतः सण, उत्सव आणि निवडणुकांच्या काळात रोखीची मागणी मोठ्या प्रमाणात वाढते. ग्रामीण भागांमध्ये डिजिटल पेमेंटचा प्रवेश तुलनेत कमी असल्यामुळे, अनेक ठिकाणी आजही लोकांचा रोख व्यवहारांवर अधिक भर असतो.
नागरिकांसाठी महत्त्वाची माहिती:
- नव्या नोटा जारी होणार, पण जुन्या नोटा वैध राहणार.
- बँका आणि एटीएममध्ये लवकरच नवीन नोटा उपलब्ध होतील.
- डिजिटल पेमेंट वाढले असले तरीही रोखीचा वापर अजूनही मोठ्या प्रमाणात आहे.
रिझर्व्ह बँकेच्या या निर्णयामुळे लोकांना कोणताही त्रास होणार नाही, आणि भारतीय अर्थव्यवस्था रोख व डिजिटल व्यवहारांच्या संतुलनासह अधिक मजबूत होण्याच्या दिशेने वाटचाल करेल.